Enerjide güç için düğmeye basıldı!

Mithat Yurdakul / ANKARA - 2024 yılında enerjide yerli ve yenilenebilir enerjide rekorlar kırılırken, petrol ve doğal gazda da üretim hızlandı. Sakarya Gaz Sahası’ndaki günlük üretim 7 milyon metreküpe çıkarken, petrolde 66 milyon varillik yeni rezerv keşfedildi. 2025’te yenilenebilir enerjide yatırım süreçlerinin hızlanması hedeflenirken, Türkiye Akkuyu Santrali’yle nükleer enerjiye geçecek. Yeni yılda elektrik ve doğal gaz faturalarında da yeni dönem başlayacak.

2024 yılında enerji ithalatı faturasının düşürülmesi için yurt içi ve dısnda üretim faaliyetleri artırılırken, Karadeniz’in tabanına Ankara-Bolu otoyolu mesafesi kadar gaz otobanı inşa edildi. Sakarya Gaz Sahası’ndaki günlük üretim 7 milyon metreküpe çıkarken, toplam yurt içi üretim günlük 8 milyon metreküpe çıktı ve 3,5 milyon hanenin ihtiyacını yerli doğal gaz ile karşılandı. 2025’te ise Sakarya Gaz Sahası için envantere eklenen yüzer üretim platformu ile günlük üretim 20 milyon metrekübe çıkarılırken, hanelerin yarısının doğal gaz ihtiyacı yerel gazdan sağlanacak.

66 milyon varillik rezerv

2024 yılında petrol üretiminde ise daha önce arama yapılmayan bölgelere odaklanılırken, Gabar ve civarında farklı sahalarda yeni keşif kuyuları açılmaya devam edildi. 2024 yılında, Şırnak, Hakkari, Van başta olmak üzere toplam 103 sondaj tamamlanırken, 66 milyon varillik yeni rezerv keşfedildi. Yurtdışındaki sahalarla birlikte 2024’te günlük 155 bin varilin üzerinde petrol üretilirken, bununla 6,3 milyon otomobilin yakıt ihtiyacının karşılandığı belirtildi. 2025 yılında ise petrolde 143 arama sondajı hedefleniyor. Sakarya Gaz Sahası ve Gabar Bölgesi başta olmak üzere üretimin artırılması için Türkiye Petrolleri Anonim Oortaklığı 2025’te 143 milyar liranın üzerinde yatırım yapacak.

Deniz ötesinde enerji adımı

Türkiye, önümüzdeki yıl uzak coğrafyalarda erenji üretimi çalışmalarına da hız verecek. Oruç Reis sismik araştırma gemisi, Somali denizlerinde ruhsat alınan sahalara özel olarak bugüne kadar hiç yapılmamış olan yaklaşık 5 bin 750 kilometrekarelik alanda 3 boyutlu sismik çalışma icra edecek. Toplanan veriler, Ankara’da analiz edilecek. Sonrasında sonuçlara bağlı olarak belirlenen sahalarda sondaj çalışmaları başlayacak. Suriye’de Beşar Esad yönetiminin devrilmesi, 2009’da rafa kaldırılan “Katar-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı” yeniden gündeme geldi. Birçok farklı kaynaktan doğal gaz tedarik edebilen Türkiye, bu gazı Sakarya Gaz Sahası’ndan çıkan yerli gazla birliştirdikten sonra Avrupa’ya ulaştırarak doğal gazda merkez ülke hedefine yaklaşmayı öngörüyor. Yaşanan son gelişmelerin Avrupa’nın Katar-Türkiye boru hattı gibi girişimlere yeşil ışık yakmasını kolaylaştırabileceği belirtiliyor.

Faturalara 2025 ayarı

Sosyal destekleme kapsamında tüm vatandaşların elektrik ve doğal gaz faturalarında 2024 yılının ilk on ayında 275 milyar lira sübvansiyon kapsamında karşılanırken, hanedeki kişi sayısına göre aylık 150 kilowattsaat’e kadar destekleme yapıldı. Bu kapsamda 2024 yılı başından itibaren 4,1 milyon haneye 8,1 milyar lira elektrik tüketim desteği, 654 bin haneye 1,4 milyar lira doğal gaz tüketim desteği verildi. 2025 yılında ise elektrik ve gaz faturalarında yeni dönem başlayacak. Yeni dönemde, 200-300 kilowattsaat (kWh) ortalama elektrik tüketimi olan evlerin faturasında bir değişiklik öngörülmezken, yüksek fatura için sınır 417 kWh’den başlayacak. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) 1 Ocak’tan geçerli olacak şekilde yaptığı son düzenlemeyle, ayda 417 kilowattsaat tüketim, aboneler için sınır olacak, bunun üzerindeki tüketimler için “desteklemesiz gerçek maliyetler” ödenecek. Yeni düzenlemeyle 300-400 liralık bir elektrik faturası yine aynı şekilde tahsil edilmeye devam ederken, bin liralık yüksek tüketimli bir meskenin faturası 2 bin liraya çıkabilecek. Abonelerin yüzde 97’sini ifade eden tüketim grubu için bir değişiklik planlanmazken, yüzde 3’lük yüksek tüketim grubunu temsil eden 1,2 milyon haneye elektriğin gerçek maliyetinin yansıtılmasıyla, yaklaşık 50 milyar TL’lik Hazine desteği kaldırılmış olacak.

Gaza “iklim” kriteri

Doğal gazda ise halem tüm kesimler için yüzde 63’lük sübvansiyon uygulanıyor. Yani her bin liralık 630 lirasının devlet tarafından üstlenildiği kabul ediliyor. Burada da tüketim bazlı bir tarifilendirmeye geçilmesi öngörülüyor ancak tüketimde doğal gaz tüketiminin iklimsel farklılıklarının da gözetilmesi bekleniyor. Böylece soğuk iklimlerde yaşayanların, ısınma için mecburi doğal gaz kullanımlarının limite takılmaması sağlanacak.

Yeşil enerjide yatırım artacak

Yenilenebilir enerji geçen sene rekorlara sahne oldu. Elektrik talebinin yüzde 57’si yerli ve yenilenebilir kaynaklardan karşılanırken, güneş enerjisi kurulu gücünün toplam kurulu güç içindeki payı da yüzde 15,6’ya ulaştı. “2053 karbon nötr ekonomi” hedefi doğrultusunda yenilenebilir enerji ve verimliliğe öncelik verilirken, rüzgar ve güneş enerjisinde mevcut kurulu kapasitenin 30 gigawatt’tan 120 gigawatt’a çıkarılması hedefleniyor. Yenilenebilir enerjide en az 80 milyar dolar yatırım öngörülüyor. Son bir yılda yenilenebilir enerji kaynaklı elektrik üretimiyle yaklaşık 11 milyar dolarlık doğal gaz ithalatını önlenirken, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, yenilenebilir enerji yatırımlarının izin süreçlerini kısaltmak için harekete geçti. Bu kapsamda, ortalama 48 ayı bulan uzun izin süreçleri 24 ayın altına düşürülecek.

Akkuyu’da geri sayım

Nükleer enerjide ise Mersin’de yapımı süren Akkuyu Nükleer Santrali için geri sayım sürüyor. Birinci ünite türbin tesisinin montajı tamamlanan santralde ilk reaktörün 2025’te deneme üretimine alınması, 2028 yılına kadar Akkuyu’da 4 reaktörün tamamının devreye sokulması öngörülüyor. Akkuyu ile birlikte Sinop ve Trakya’daki nükleer santral projelerinin hayata geçmesi ve yaklaşık 5 bin megavatlık küçük modüler reaktörlerin de sisteme eklenmesiyle, 20 bin megavat nükleer güce ulaşılması ve Türkiye’nin ihtiyaç duyacağı enerjinin yüzde 10’unun nükleerden sağlanması hedefleniyor.

Kamuda yıllık 6 milyarlık tasarruf

Sıfır karbon hedefi kapsamındaki bir diğer başlık olan enerji verimliliği ve enerji tasarrufunda da bir dizi adım atılacak. Bu kapsamda kamu ve özel sektör birlikte, 2030’a kadar 20 milyar doların üzerinde enerji verimliliği yatırımı öngörülürken, bu yatırımlar sayesinde gelecek 15 yılda 46 milyar dolar değerinde enerji tasarrufu yapılacağı hesaplanıyor. Kamu binalarında 2030 yılına kadar her yıl yıllık 6 milyar lira enerji tasarrufu sağlamak, hedef olarak konuluyor.